Bachs Matthäus Passion door Stem en Snaren, een lange traditie Enkele weken voor het concert op 25 maart 2023 zal op deze concertpagina nadere informatie over de uitvoering en uitvoerenden van de Matthäus Passion te lezen zijn. Veel zangers beschouwen dit in Nederland meest bekende en langste werk van Johann Sebastiaan Bach (1685-1750) als een uitdaging. Het werk is geschreven voor twee koren met vier zangstemmen en instrumentalisten. Voor Stem en Snaren heeft dit oratorium daarbij een speciale betekenis. De Matthäus Passion in Nederland Bach componeerde dit op het evangelie gebaseerde werk over het lijden en sterven van Christus in 1727. In 1870 wordt voor het eerst in Nederland een verkorte versie van de Matthäus Passion uitgevoerd, en wel te Rotterdam. Delen uit dit omvangrijke werk werden daarna ook elders vertolkt. Willem Mengelberg, dirigent van het Concertgebouw in Amsterdam, startte in 1899 in Amsterdam de traditie van de jaarlijkse uitvoering van dit werk. Er was echter weerstand tegen zijn vertolking, aangepast aan het laatromantische klankidioom. De oprichting van de Nederlandse Bachvereniging in 1921, die een meer op historische bronnen gebaseerde uitvoeringspraktijk voorstond, was daar een direct gevolg van. Integraal, zonder coupures en met oude insrumenten klonk de Matthäus Passion voor het eerst pas in 1926 te Rotterdam. Die versie zou voortaan jaarlijks te Naarden worden uitgevoerd. Reinhart Gerrit Crèvecoeur (1867-1934) Wanneer de dirigent van Stem en Snaren, Reinhart Gerrit Crèvecoeur, het idee opvatte dit werk in Enkhuizen in de lijn van de Bachvereniging uit te voeren is niet bekend, maar het zal rond deze tijd zijn geweest. Sinds 1906 zong Zangvereniging Stem en Snaren jaarlijks een oratorium. In 1931 kwam dat met de wijziging van de statuten en het huishoudelijk reglement ook in de naam tot uiting. Meteen na de oprichting van de Bond van Christelijke Oratoriumverenigingen in 1932 trad Stem en Snaren toe. Voorjaar 1932 organiseerde het bestuur van het koor een excursie naar Naarden om daar een van de jaarlijkse uitvoeringen bij te wonen. Albert Schweitzer, medicus, theoloog, filosoof, schrijver, musicus én een bekende van Crèvecoeur met wie hij in 1928 het orgel in de Westerkerk bespeelde, gaf in 1932 in de Westerkerk te Enkhuizen een concert met werk van vooral Bach. Crèvecoeur zelf verzorgde dat najaar in de Nutszaal twee lezingen over de Matthäus Passion, omlijst met ‘muzikale illustraties’. Reden van al deze activiteiten? Het bestuur had het plan opgevat om dit omvangrijke werk op 20 april 1933, ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van het koor, in de Westerkerk te Enkhuizen uit te voeren. PR Stem en Snaren pakte het groots aan. De door het bestuur in maart 1932 in het leven geroepen Publiciteitscommissie werd belast met de reclame-campagne. Affiches werden overal in Westfriese steden en dorpen en daarbuiten tot in Alkmaar opgehangen. De verspreiding ging per fiets en vrachtrijder terwijl correspondenten ter plaatse doorgaven hoeveel personen van de extra busdiensten gebruik wilde maken voor vervoer naar het concert. Hoewel het koor ook mindere perioden kende, was het ledenaantal februari 1933 gegroeid tot 160 personen. De eerste integrale uitvoering boven het IJ De uitvoering op 20 april 1933 was de eerste keer dat de Matthäus Passion in Noord-Holland bóven het IJ integraal ten gehore werd gebracht. Anton van der Horst, de pas aangetreden dirigent van de Bachvereniging die al bekendheid genoot, begeleidde het koor op het orgel. Als de inschatting juist was, bedroeg het aantal bezoekers van dat concert maar liefst 2000 personen. De uitvoering werd in de recensie ‘de kroon’ op Crèvecoeurs veertigjarige arbeid met Stem en Snaren genoemd. Hij had zijn ambitie waargemaakt die hij in 1911 als volgt verwoordde: "Ik heb verkozen een leiderschap op mijn gebied in een kleine plaats, boven het zijn van een van de velen in een van de belangrijker muziekcentra". Reinhart Gerrit Crèvecoeur overleed in 1934. . 1 20 april 1933 2 6 mei 1948 3 dec. 1949 4 28 maart 1966 5 maart 1971 6 6 april 1973 7 16 april 1981 8 25 maart 1986 9 maart 1991 10 23 maart 1996 11 24 maart 2001 12 1 april 2006 13 3 april 2011 14 12 maart 2016 15 25 maart 2023

De aankondiging van het concert in de krant (1933) .

De Matthäus Passion anno 2023 Met de komst van het internet en social media hoeven affiches van concerten niet meer per fiets of vrachtrijder over grote afstanden te worden verspreid, met de popularisering van de personenauto hoeven geen extra bussen naar Enkhuizen ingezet te worden en de prijzen van weleer zijn zeker niet meer van deze tijd. Wat onveranderd bleef is de behoefte aan mooie muziek: die is van alle tijden. Het instuderen van dit koorwerk door Stem en Snaren, voor de vijftiende maal sinds de eerste uitvoering in 1933, is weer begonnen. De repetties voor de uitvoering in 2023 staan onder leiding van dirigent Marcel Joosen en worden op de vleugel begeleid door repetitor Annemieke Zuurbier. We nodigen u van harte uit het resultaat op 25 maart 2023 te komen beluisteren.

Crèvecoeur in 1914

Traditie De traditie om deze passie in de periode vlak voor Pasen uit te voeren is pas later ontstaan, getuige de uitvoeringsdata. Vanaf 1981 staat de Matthäus Passion bij Stem en Snaren om de vijf jaar op het programma (met een onderbreking van zeven jaar tussen de laatste twee uitvoeringen als gevolg van de pandemie).

Concerten