T
Het is nu helaas niet meer mogelijk
deze arrangementen te bestellen
Concerten
Bachs Matthäus Passion door Stem en Snaren, een lange traditie
Enkele weken voor het concert op 25 maart 2023 zal op deze
concertpagina nadere informatie over de uitvoering en uitvoerenden van
de Matthäus Passion te lezen zijn, zoals de namen van solisten en van
het orkest. Veel zangers beschouwen dit in Nederland meest bekende
en langste werk van Johann Sebastiaan Bach (1685-1750) als een
uitdaging. Het werk is geschreven voor twee koren met vier
zangstemmen en instrumentalisten. Voor Stem en Snaren heeft dit
oratorium daarbij een speciale betekenis.
De Matthäus Passion in Nederland
Bach componeerde dit op het evangelie gebaseerde werk over het
lijden en sterven van Christus in 1727. In 1870 wordt voor het eerst in
Nederland een verkorte versie van de Matthäus Passion uitgevoerd, en
wel te Rotterdam. Delen uit dit omvangrijke werk werden daarna ook
elders vertolkt. Willem Mengelberg, dirigent van het Concertgebouw in
Amsterdam, startte in 1899 in Amsterdam de traditie van de jaarlijkse
uitvoering van dit werk. Er was echter weerstand tegen zijn vertolking,
aangepast aan het laatromantische klankidioom. De oprichting van de
Nederlandse Bachvereniging in 1921, die een meer op historische
bronnen gebaseerde uitvoeringspraktijk voorstond, was daar een direct
gevolg van. Integraal, zonder coupures en met oude insrumenten klonk
de Matthäus Passion voor het eerst pas in 1926 te Rotterdam. Die
versie zou voortaan jaarlijks te Naarden worden uitgevoerd.
Reinhart Gerrit Crèvecoeur (1867-1934)
Wanneer de dirigent van Stem en Snaren, Reinhart Gerrit Crèvecoeur,
het idee opvatte dit werk in Enkhuizen in de lijn van de Bachvereniging
uit te voeren is niet bekend, maar het zal rond deze tijd zijn geweest.
Sinds 1906 zong Zangvereniging Stem en Snaren jaarlijks een
oratorium. In 1931 kwam dat met de wijziging van de statuten en het
huishoudelijk reglement ook in de naam tot uiting. Meteen na de
oprichting van de Bond van Christelijke Oratoriumverenigingen in 1932
trad Stem en Snaren toe. Voorjaar 1932 organiseerde het bestuur van
het koor een excursie naar Naarden om daar een van de jaarlijkse
uitvoeringen bij te wonen. Albert Schweitzer, medicus, theoloog, filosoof,
schrijver, musicus én een bekende van Crèvecoeur met wie hij in 1928
het orgel in de Westerkerk bespeelde, gaf in 1932 in de Westerkerk te
Enkhuizen een concert met werk van vooral Bach. Crèvecoeur zelf
verzorgde dat najaar in de Nutszaal twee lezingen over de Matthäus
Passion, omlijst met ‘muzikale illustraties’. Reden van al deze
activiteiten? Het bestuur had het plan opgevat om dit omvangrijke werk
op 20 april 1933, ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van het koor,
in de Westerkerk te Enkhuizen uit te voeren.
PR
Stem en Snaren pakte het groots aan. De door het bestuur in maart
1932 in het leven geroepen Publiciteitscommissie werd belast met de
reclame-campagne. Affiches werden overal in Westfriese steden en
dorpen en daarbuiten tot in Alkmaar opgehangen. De verspreiding ging
per fiets en vrachtrijder terwijl correspondenten ter plaatse doorgaven
hoeveel personen van de extra busdiensten gebruik wilde maken voor
vervoer naar het concert. Hoewel het koor ook mindere perioden kende,
was het ledenaantal februari 1933 gegroeid tot 160 personen.
De eerste integrale uitvoering boven het IJ
De uitvoering op 20 april 1933 was de eerste keer dat de Matthäus
Passion in Noord-Holland bóven het IJ integraal ten gehore werd
gebracht. Anton van der Horst, de pas aangetreden dirigent van de
Bachvereniging die al bekendheid genoot, begeleidde het koor op het
orgel. Als de inschatting juist was, bedroeg het aantal bezoekers van
dat concert maar liefst 2000 personen. De uitvoering werd in de
recensie ‘de kroon’ op Crèvecoeurs veertigjarige arbeid met Stem en
Snaren genoemd. Hij had zijn ambitie waargemaakt die hij in 1911 als
volgt verwoordde:
"Ik heb verkozen een leiderschap op mijn gebied in een kleine plaats,
boven het zijn van een van de velen in een van de belangrijker
muziekcentra".
Reinhart Gerrit Crèvecoeur overleed in 1934.
.
1
20 april 1933
2
6 mei 1948
3
dec. 1949
4
28 maart 1966
5
maart 1971
6
6 april 1973
7
16 april 1981
8
25 maart 1986
9
maart 1991
10
23 maart 1996
11
24 maart
2001
12
1 april 2006
13
3 april 2011
14
12 maart 2016
15
25 maart 2023
De aankondiging van het
concert in de krant (1933)
.
De Matthäus Passion anno 2023
Met de komst van het internet en social media hoeven affiches van concerten niet meer per fiets of
vrachtrijder over grote afstanden te worden verspreid, met de popularisering van de personenauto
hoeven geen extra bussen naar Enkhuizen ingezet te worden en de prijzen van weleer zijn zeker niet
meer van deze tijd. Wat onveranderd bleef is de behoefte aan mooie muziek: die is van alle tijden.
Het instuderen van dit koorwerk door Stem en Snaren, voor de vijftiende maal sinds de eerste uitvoering
in 1933, is weer begonnen. De repetties voor de uitvoering in 2023 staan onder leiding van dirigent
Marcel Joosen en worden op de vleugel begeleid door repetitor Annemieke Zuurbier.
We nodigen u van harte uit het resultaat op 25 maart 2023 te komen beluisteren.
Crèvecoeur in 1914
Traditie
De traditie om deze passie in de periode vlak voor Pasen uit te voeren is pas later ontstaan, getuige de
uitvoeringsdata. Vanaf 1981 staat de Matthäus Passion bij Stem en Snaren om de vijf jaar op het
programma (met een onderbreking van zeven jaar tussen de laatste twee uitvoeringen als gevolg van de
pandemie).